Չակ Պալանիկն ուղիղ 6 տարի ուսումնասիրել ու շփվել է ամերիկյան աջերի ու ծայրահեղական խմբավորումների հետ` փորձելով հասկանալ նրանց բողոքներն ու առաջարկած լուծումները: «Ի՞նչ կլինի, եթե բոլորը մի օր հասնեն իրենց ուզածին: Ի՞նչ կլինի այդ ժամանակ: Եկեք մի պահ պատկերացնենք»:
Պալանիկի Adjustment Day վեպում դեստոպիզմն իրականանում է: Ամերիկայում «զենքերի կոտորածից» հետո բոլոր 50 նահանգները լուծարվում են: Այս գիրքն այն է, ինչին սպասել եք և ինչպիսին ճանաչում եք «Մարտական ակումբ»-ի հեղինակին. նույն էներգետիկայով, խորը և վայրի: Goodreads-ը զրուցել է Պալանիկի հետ.
– Goodreads-ի ընթերցողներն իրենց ռեվյուներում շատ են շեշտում, որ Adjustment Day-ը սարսափ է առաջացնում: Լսե՞լ էիք նման կարծիք:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Իմ առաջին հրատարակիչը, հրաժարվեց տպագրել վեպը, երբ կարդաց այն: Մտածեցին, որ վեպը չափազանց իրատեսական է, և մարդիկ կձգտեն իրականություն դարձնել այն:
– Վեպում խոսվում է ցուցակի մասին: Երբ կարդում էի, հասկացա, որ նման երևույթներ կան վիրտուալ տիրությում: Մարդուն ոչ թե ֆիզիկապես են ոչնչացնում, այլ թիրախավորում են նրա կերպարն ու քարկոծում այն աստիճանի, որը հավասար է ոչնչացնելուն: Դուք ա՞յս մասին էիք գրում:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Բացարձակապես: Նման բան նկատեցի, երբ աչքովս ընկան «ցանցային որսորդները»: Նման բան կա, ու այդ ամենը տեղի է ունենենում հենց այնպես, ինչպես նկարագրեցիք:
– Ինչպե՞ս կարողացաք գտնել աջերի ու խոսել նրանց հետ, թեև նրանցից ոչ մեկին չէիք ճանաչում:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Շատ հեշտ: Ասում էի` հեյ, ես Fight Club-ի տղեն եմ: Ու բոլոր դռները միանգամից բացվում էին: Շատ խմբավորումներ «Մարտական ակումբ»-ն օգտագործում են իրենց քաղաքական նպատակներում, ու զարմանալի չէր, որ ինձ ճանաչում էին:
– Ի՞նչ եք զգում, երբ պարզում եք, որ հասարակությունն ընդունում ու սիրում է Ձեր գործերը:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Աննկարագրելի հաճելի զգացում է:Կարծում եմ այն է, ինչ ցանկացած ստեղծագործող անհատ ձգտում է ունենալ: Գալիս է մի պահ, որ այլևս չես կարող կառավարել ստեղծված իրավիճակը: Նմանատիպ իրավիճակում է հայտնվում նաև «Մարտական ակումբի» հեղինակը, երբ հասկանում է, որ ամեն ինչ դուրս է գալիս վերահսկողությունից: Դու ուզում ես ղեկավարել քո երեխային, բայց չես հասկանում, որ երեխադ ունի իր կյանքն ու ապրում է իր կանոններով: Ծնողները պետք է ուզած-չուզած համակերպվեն ու հաշվի նստեն այս հանգամանքի հետ:
– Ավելի մանրամասն կպատմե՞ք, թե ինչպես ծանոթացաք ծայրահեղական խմբավորումների հետ: Ներկայացաք որպես լրագորո՞ղ, հետազոտո՞ղ, թե՞ ընկեր:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Ես գտա այնպիսի մարդկանց, որոնց հետ կարող էի հանգիստ շփվել, հանդիպել, պարզապես նստել և խոսել: Մի ոսկե երիտասարդ կար` Ջեք Դոնովանը: Նա իրեն առանձին էր պահում մյուսներից, մենք ժամերով նստում և խոսում էինք ամենատարբեր թեմաներով: Պարզեցի, որ գրքեր է գրում` տղամարդկանց իրավունքների մասին, հենց այդ թեմաներով էլ սկսեցինք խոսել: Մի անգամ ինձ խնդրեց, որ սելֆի անեմ իր հետ: Ես էլ, իմ սովորության համաձայն, ձեռքս վզովն անցկացրի և ձևացրի, իբր փորձում եմ խեղդել: Լուսանկարվելիս հաճախ եմ այդպես անում, սիրում եմ այդ դիրքը: Լուսանկարը հայտնվեց ինտերնետում ու տեսա, որ նկարում հայտնվել են նաև մեր հետևի պատին փակցրած լուսանկարները, որոնց մեջ Ջեքի դաջվածքներն են` սվաստիկայով: Սոցկայքերում մարդիկ այլ կերպ մեկնաբանեցին իմ այդ լուսանկարը. «Տեսեք` Պալանիկն ինչ նացիստ է: Սվաստիկաների առջև մեկ այլ նացիստի է խեղդում»: Բայց ես նման մտադրություն բացարձակապես չունեի։
– Ի՞նչ էիք զգում այդ ժամանակ:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Թեթև խուճապ: Հորս սպանողն իրեն վեր էր դասում սևամորթներից, որովհետև սպիտակամորթ էր: Ես չէի ուզում հասարակության աչքին դառնալ մի մարդ, որն իրեն վեր է դասում` մաշկի գույնի բերումով: Միայն ուզում էի հասկանալ այդ բոլոր մարդկանց մտածելակերպն ու գիրք գրել:
– Ես կարդացել եմ Ձեր հոր մասին: Գիտեմ, որ 1999-ին նրան դաժանաբար գնդակահարել են: Ցավում եմ:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Շուտով 20 տարին կլրանա:
– Նշեցիք աջերի հետ կապը: Չե՞ք կարծում, որ հիմա մեր մշակույթը պայքարում է դրա դեմ:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Չեմ մտածել այդ մասին: Լրագրողի իմ մեթոդները պարզ են` դուրս գալ փողոց ու խոսել մարդկանց հետ, լսել նրանց բողոքներն ու նրանց առաջարկած լուծումները: Այդ փորձերի ժամանակ շատ եմ զրուցել սևամորթների հետ, ովքեր իրենց վեր են դասում սպիտակամորթներից ու հակառակը: Փորձել եմ ընդհանրական տեսություն մշակել` հաշվի առնելով այն ամենն, ինչ լսել ու արձանագրել եմ:
– Հետաքրքիր է, ինչպե՞ս եք քննադատում այն ամենն, ինչ կատարվում է աշխարհում:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Չեմ կարծում, որ դա քննադատել է նշանակում: Ես սոցիալական մոդել եմ ձևավորում: Վերցնում ես ինչ-որ մեկի ֆանտազիաները աշխարհի մասին, ճոխացնում դրանք, այնպես անում, որ թերություններն ի հայտ գան, և վերջում կործանում ամեն ինչ: Այլապես պատմելու ոչինչ չես ունենա: Ես մեծացել եմ Բըրբանկ անունով փոքրիկ ավանում, որտեղ մոտ 600 մարդ է ապրում` բոլորը սպիտակամորթ: Տեսականորեն այն պետք է կոչվեր Դրախտի այգի, սակայն մարդիկ շարունակում էին իրար միս ուտել, թմրանյութեր օգտագործել, սպանել իրար ու ինքնասպան լինել: Adjustment Day-ն ինձ հնարավորություն տվեց վերանայել այս ֆանտազիաները, որոնք երբեք չեն աշխատում այնպես, ինչպես մենք ենք կարծում:
– Ես պատկերացնում եմ Ձեր ռիսկի չափը` հայտնվել այդ ամենի մեջ և իմանալ, որ մարդիկ քեզ այլ կերպ են ընկալելու:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Հավատացեք` ավելի լուրջ ռիսկեր էլ կան: Երբ գրեցի Guts պատմվածքը` ձեռնաշարժության տարբեր մեթոդների մասին, մի հետաքրքիր բան հասկացա: Տեսեք. այդ պատմվածքը հասարակության առջև բարձրաձայն կարդալը հավասար է ինքնասպանություն գործելուն: Դա ոչ թե խոսում է համարձակության մասին, այլ ցածրացնում է գրողին: Ես միշտ խուսափում եմ այնպիսի պատմվածքներ գրելուց, որոնք ինձ հայտնի կդարձնեն:
– Իրական կյանքում փորձում եք չնեղացնել մարդկանց. ուղղեք ինձ, եթե սխալ եմ:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Ոչ: Ես երբեք նպատակ չեմ ունեցել ինչ-որ մեկին նեղացնել կամ պրովոկացիայի ենթարկել:
– Երբ Դուք եք ընթերցողը, ի՞նչ եք նախընտրում կարդալ:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Լավ հարց էր: Սովորաբար փնտրում եմ այնպիսի պատմություններ , որոնց հերոսներն ասում և անում են մի բան, որը ֆանտաստիկ ճշմարտություն է, բայց քաղաքականապես սխալ:
– Ո՞ր գրողի գործերը խորհուրդ կտաք կարդալ:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Մի կորեացի-ամերիկացի գրող կա` Նամի Մուն: Ֆանտաստիկ գրող է, մարդ, ընկեր, որի գործերը միշտ ոգեշնչում են ինձ: Նրա մտքերը միշտ սուր են ու ճիշտ` նշանակետին:
– Ի՞նչ խորհուրդ կտաք գրողներին:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Գրեն այնպես, որ ցնցվեն, հաճույք ստանան իրենց գրածից: Լեզվաբան Շիրլի Հելթը մի հետաքրքիր բան է ասել: Նրա մասին նաև Ֆրանզենն է գրել: Ըստ նրա` գրելու ամենակարևոր տարրն անակնկալի բերելն է: Եթե պատմությունն ընթերցողին անակնկալի է բերում, ուրեմն ստացված է:
– Ձեր ստեղծագործությունների մեծ մասը հանրության պահանջի մասին է: Ի՞նչն է Ձեզ լսելի դարձնում:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Գրելը. իմ մշտական պայքարի մեխանիզմը: Սա այն է, ինչ ես կանեի նույնիսկ եթե գրող չլինեի:
– Մի անգամ ասել եք. «Կյանքի իմաստը ցանկացած գործում երջանկություն գտնելն է: Դո՛ւք եք որոշում` սիրե՞լ, թե՞ չսիրել»: Դեռ այդպե՞ս եք մտածում:
Չ.ՊԱԼԱՆԻԿ – Դա այն է, ինչ ես սովորել եմ անել: Այն` ինչ ունեմ: Ոչ ավելին: